Uçak bordo panelinde bulunda takometre motorun ve pervanenin dakika başına attığı tur sayısını gösteren bir sayaç ve göstergedir. Dakika başına atılan tur, İngilizce’de RPM (Revolution per Minute) olarak isimlendirilmekte ve ölçümü RPM olarak yapmaktadır. Bunun yanında gösterge yüzerlik RPM seviyelerine göre kademelendirilerek görselleştirilmiştir. Her uçak motor başına bir adet takometre bulundurmaktadır. Özellikle motorun sertifikalandırılmış limitlerde kullanılmasının takip edilmesi açısından önemli bir göstergedir. Öncelikle, size takometreyi ve uçak bordo panelinde bulunduğu yeri göstererek başlayalım.
Yukarıda gördüğünüz takometre, Cessna 152 tipi uçağın bordo panelindeki yeri baz alınarak gösterilmiştir. Tek motorlu bir uçaktır ve bu yüzden bir adet bulunmaktadır. Artık daha yakından bakarsak:
Gördüğünüz üzere göstergedeki ayrımlar yüzlük RMP olarak yapılmıştır. Bu demektir ki ibre 10’u gösterdiğinde 10*100=1000 RPM anlamına gelir. Yeşil kısımla belirtilen bölge ise maksimum sürekli operasyon limitini belirtir ve uzun süre bu aralıkta kullanılması uygun değil. Göstergenin iki türü mevcuttur; mekanik ve elektrikli.
Mekanik Takometre
Bu versiyonlar küçük ve tek motorlu uçaklarda bulunur. Bunun ana nedeni motorla gösterge arasındaki mesafenin kısa olmasından dolayı işleyiş kolaylığıdır. İçerisinde direk motora bağlı bir şaft bulunmaktadır. Sonuç olarak motor döndükçe şaft da döner ve ibreye iletir ve böylece RPM hesabı göstergeye yansır. Bunun resmini aşağıda görebilirsiniz:
Elektrikli Takometre
Motoru uçak bordo panelinin önünde olmayan ve gövdede bulunmayan uçaklarda elektrikli kullanımı yaygındır. Bunun sebebi iletim sorunlarından dolayıdır . Elektrikli olanlar daha yüksek doğrulukla ve hassasiyetle gösterirler. Aynı zamanda uçak bakım periyotlarını da azaltır. Bu sistemde motor dişli sistemine bağlı jeneratörün frekansı motorun hızına doğru orantılı olarak değişir. Sonrasında buradan aldığı çıktıyla senkronize olmuş bir motor bu frekansı aynen iletir ve böylece göstergeye RPM değeri manyetizma sayesinde yansır.
Uçak bordo paneli her uçağa göre değişebilmekte olup RPM göstergesinin dijital olan versiyonları da mevcuttur. Sonuç olarak gerekli olan temel prensiplerini ve işleyiş şeklini bilmek, aynı zamanda okumakta sıkıntı çekmeyecek göz aşinalığında olabilmektir. Zira motorun dönüş hızı, gaz kolu ile birebir bağlantılı olmakta olup çok önemli bir parametredir. Eğer diğer göstergeleri öğrenmek ve eğitime devam etmek istiyorsanız buraya tıklayın: Pilotluk Eğitimi